Częściowe zaćmienie Słońca - 29.03.2025

29-go marca dojdzie do niecodziennego zjawiska, jakim jest częściowe zaćmienie Słońca. Jest to pierwsze zaćmienie naszej Dziennej Gwiazdy obserwowane w tym roku a zarazem jedyne w Polsce. Na następne zaćmienie częściowe widoczne z Polski będziemy musieli poczekać rok, do 12 sierpnia 2026. Trzeba pamiętać, że Polska wiosna charakteryzuje się dużymi zmianami aury, które mogą uniemożliwić obserwacje zaćmienia. Tym bardziej warto poświęcić chwilę i spróbować zobaczyć to zjawisko na własne oczy. 

UWAGA!!! NIEODPOWIEDNIO PROWADZONE OBSERWACJE SŁOŃCA TO PEWNA UTRATA WZROKU!!! NIGDY NIE PATRZ BEZPOŚRENIO, ANI NIE KIERUJ NIEZABEZPIECZONEGO SPRZĘTU OPTYCZNEGO W STRONĘ SŁOŃCA!!!

Całe zjawisko potrwa około 1 godziny i 10 minut. Rozpocznie się o godzinie 11:49:55 czasu lokalnego, maksymalna faza nastąpi o 12:24:49, a zjawisko zakończy się na dwadzieścia sekund przed pierwszą po południu - dokładnie o 12:59:39 (dane dla współrzędnych Lubomira). Podkreślmy, że w fazie maksymalnej Słońce będzie górowało. Samo zaćmienie będzie stosunkowo płytkie - zakryte zostanie około 12.5% średnicy tarczy słonecznej. Dla porównania proszę zobaczyć relację z zaćmienia, które miało miejsce w 2015 r, gdy było zakryte prawie 70% tarczy słonecznej. Mimo to w marcu warto skierować odpowiednio przygotowany instrument optyczny (lornetka, luneta, teleskop) na Słońce.

Szczegóły zaćmienia oraz animację przedstawiającą jego przebieg dla Krakowa można prześledzić na stronie timeanddate.com

Zaćmienie będzie można zobaczyć u nas. Przygotowane będą cztery teleskopy. Trzy (35 cm, 8 cm i6 cm) będą pokazywać Słońce w świetle białym. Trzynastocentymetrowy Lunt pokaże nam zaćmienie w linii Ha. W trakcie wizyty prócz obserwacji będzie można wykonać zdjęcie zaćmionego Słońca przez teleskop korzystając z aparatu w telefonie komórkowym. Spotkanie rozpoczniemy o godzinie 11:30, zakończymy około godziny 13:00. Oczywiście warunkiem obserwacji zaćmienia jest ładna pogoda (na którą niestety nie mamy wpływu). Na pokazy będzie można zarezerwować miejsce wypełniając formularz rejestracyjny, który znajduje się na dole strony. W przypadku dużego zainteresowania w pierwszej kolejności będziemy honorować osoby znajdujące się na liście. Aktualnie nie planujemy limitu miejsc, jednak nie będziemy w stanie obsłużyć więcej niż 60 osób!

Koszt udziału w pokazach zaćmienia wynosi 20 zł od osoby dorosłej, 10 zł od dzieci w wieku 5-18 lat. Dzieci do lat 5 i osoby niepełnosprawne (na podstawie ważnej legitymacji) są zwolnione z opłaty. 

Jak bezpiecznie obserwować Słońce?

Słońce jest najbardziej niebezpiecznym obiektem astronomicznym do obserwacji. Nigdy, ale to nigdy nie powinno się obserwować naszej gwiazdy nawet nieuzbrojonym okiem. Nie wolno także kierować w stronę Słońca nieprzygotowanego i niezabezpieczonego instrumentu optycznego (lornetka, teleskop, itp.). Niepoprawnie prowadzone obserwacje Słońca to pewna śmierć dla naszego oka.

Jak zatem obserwować Słońce, aby było bezpiecznie i przyjemnie? Do tego celu można użyć przedmiotów które znajdziemy w domu - choć tych nie polecamy ze względu na bezpieczeństwo. Może to być choćby szkło z maski spawalniczej, która nie przepuszcza promieniowania UV, czy IR. Pamiętajmy jednak, że zerkanie na Słońce przez taki "przyrzą" nie jest komfortowe, często daje bardzo zniekształcony obraz Słońca i może doprowadzić do wypadku - skrajnie do utraty wzroku. 

Dużo łatwiej i lepiej prowadzić obserwacje Słońca lornetką, czy lunetą w metodzie projekcji obrazu. Lornetkę, lub niewielką lunetę wystarczy umieścić na statywie a następnie skierować obraz na białą kartkę znajdującą się na podpórce za naszym instrumentem. Ostatnim krokiem jest wyostrzenie obrazu. Warto też umieścić niewielką przesłonę blisko obiektywu zasłaniającą bezpośrednie światło dochodzące od Słońca. Pamiętajmy, aby pozycję lornetki czy lunety ustalać za pomocą cienia jaki rzuca obiektyw: im mniejszy cień, tym bliżej celu jesteśmy. Nigdy nie wolno ustawiać lornetki, czy lunety patrząc przez nią!

  

Można także użyć specjalnej folii mylarowej, którą nakładamy bezpośrednio na obiektyw. Folia taka obcina 99.99% światła słonecznego i jest absolutnie bezpieczna dla naszego oka! Folia mylarowa nie jest droga (kawałek 10x10 cm to koszt kilkunastu złotych) - a jest pewna i sprawdzona przez wiele dziesiątek tysięcy użytkowników na świecie. Można ją kupić np. tutaj. Tym, którym wpadnie do głowy pomysł użycia folii kuchennej - mówimy wprost: to nie wyjdzie. 

Jak zrobić taki filtr na lornetkę, bądź teleskop? Przepis można znaleźć tutaj - niestety tylko po angielsku, ale tłumacz Google poradzi sobie znakomicie.

Lubiącym wyzwania proponujemy jeszcze obserwacje kamerą otworkową (camera obscura). Można ją przygotować według poniższego schematu. Choć obserwacje w upalny dzień nie należą do najprzyjemniejszych to warto posmakować niecodziennych wrażeń. Poza tym, zawsze będzie można się pochwalić, że chodziło się z pudłem na głowie...

 Formularz rejestracyjny na pokazy częściowego zaćmienia Słońca.

Pokazy częściowego zaćmienia Słońca - lista uczestników.

Grafiki zaczerpnięte ze strony timeanddate.com, http://www.trevorodonoghue.com, astrosolar.com.